ที่มา การประชุมวิชาการ 
เรื่อง การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาจริยธรรมในหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต
ผู้จัด คณะกรรมการส่งเสริมจริยธรรมการปฏิบัติวิชาชีพและการคุ้มครองผู้บริโภคสภาการพยาบาล
สถานที่ ณ สภาการพยาบาล  
วันที่  22-24 ธันวาคม 2558   
ผู้สรุปประเด็นความรู้ นางจันทร์ฉาย มณีวงษ์

การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาจริยธรรมในหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต

        การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักศึกษาพยาบาล ในที่นี้ หมายถึง การจัดการเรียนการสอนในรายวิชาทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ที่มีการสอนในเนื้อหาโดยตรงเกี่ยวกับคุณธรรมจริยธรรม หรือมีการสอดแทรกในรายวิชาโดยการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ส่งเสริมให้มี การพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมทั้งจริยธรรมพื้นฐานทั่วไป และจริยธรรมในวิชาชีพการพยาบาล จากเวทีสัมมนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้มีแนวทางในการดำเนินการที่ดี ดังนี้
๑.    ต้องเริ่มตั้งแต่การวางแผนการสอน โดยการออกแบบการสอนในรายวิชาให้มีการกำหนด
วัตถุประสงค์เพื่อให้เกิดการเรียน รู้ หรือพัฒนาจริยธรรมนักศึกษาในประเด็นหรือหัวข้อใดให้ชัดเจน  และวางแผนการสอนรายบท ระบุพฤติกรรมที่ต้องการให้เกิดขึ้นหรือเปลี่ยนแปลง  มีรายละเอียดในเนื้อหาการสอน ระบุกิจกรรมการเรียนการสอน มีเกณฑ์ที่ชัดเจนและทำความเข้าใจตรงกัน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อให้มีวิธีการประเมินผลอย่างชัดเจน
    ๒.ดำเนินการสอนตามรายละเอียดเนื้อหาและกิจกรรมในแผนการสอนที่กำหนดไว้
๓. การประเมินผลการเรียนการสอน  แยกตามหัวข้อคุณธรรมจริยธรรมที่กำหนดไว้ในวัตถุประสงค์ให้
ชัดเจน ในแผนการสอน และรายงานผลการดำเนินงานรายวิชาและควรมีการประเมินเป็นระยะๆ
๔.หัวข้อประเด็นคุณธรรมจริยธรรมนำมาพัฒนานักศึกษาโดยจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสอดแทรก
คุณธรรมจริยธรรมกับนักศึกษา
ภาคทฤษฎี
- การบรรยายเนื้อหาตามหลักการหรือทฤษฎี
- การมอบหมายให้ศึกษาค้นคว้าทำรายงานตามหัวข้อที่กำหนด และนำเสนอรายงาน
- การวิเคราะห์อภิปรายสถานการณ์ หรือกรณีตัวอย่าง/กรณีศึกษา ที่เกี่ยวข้องกับประเด็นจริยธรรม โดยให้ระบุประเด็นจริยธรรมที่เกี่ยวข้อง และใช้หลักการหรือทฤษฎีจริยศาสตร์มาอธิบาย หรือตัดสินใจแก้ปัญหา
- ให้นักศึกษาเขียนเล่าเรื่องประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับประเด็นจริยธรรม และแสดงความคิดเห็น
- ปฐมนิเทศให้นักศึกษาเข้าใจว่าต้องแสดงพฤติกรรมจริยธรรมเรื่องใดบ้าง เช่น การแต่งกาย กริยามารยาท ความรับผิดชอบ ความตรงต่อเวลา การแสดงท่าที การใช้คำพูด เป็นต้น
-บูรณาการกับงานกิจกรรมนักศึกษา/งานพัฒนานักศึกษา โดยการจัดทำโครงการพัฒนาพฤติกรรมจริยธรรมนักศึกษาให้มีคุณลักษณะบัณฑิตของวิทยาลัย  โครงการจิตอาสา เป็นต้น
- ใช้กรณีศึกษาที่พบบนหอผู้ป่วยมาใช้ในการจัดการเรียนการสอนรายวิชา เช่น นำมาใช้พิจารณาการวางแผนการพยาบาลผู้ป่วยกรณีศึกษา
 - มอบหมายงาน สร้างข้อตกลงชองกลุ่ม/ชั้นเรียนและดูแลให้ปฏิบัติตามข้อตกลงนั้น
- ปลูกฝังให้นักศึกษามีวินัย เข้าเรียนตรงเวลา มีความซื่อสัตย์ ไม่คัดลอกงานผู้อื่น เขียนอ้างอิงให้ถูกต้อง
 - สอดแทรกจริยธรรมในการบรรยาย
-  เพิ่มการวิเคราะห์สถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับประเด็นจริยธรรมเปิดกว้างถึงกระบวนการเรียนรู้ไม่จำกัดเฉพาะในห้องเรียน
ภาคปฏิบัติ
- ให้นักศึกษาเขียนเล่าประสบการณ์และความคิดเห็นประจำวันตามหัวข้อที่กำหนด (Reflective thinking) ในการฝึกปฏิบัติการพยาบาล อาจารย์ให้ข้อคิดเห็น/ข้อเสนอแนะ(Feedback) และให้เพื่อนร่วมแสดงความรู้สึกและสามารถวิเคราะห์ตนเองได้
- ประชุมปรึกษาก่อน และหลังการฝึกปฏิบัติการพยาบาลประจำวัน (Ethic round) โดยมีการพูดถึงเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับประเด็น/ปัญหาจริยธรรมทางการพยาบาล ให้แสดงความรู้สึก และอภิปรายผลกระทบและแนวทางการแก้ปัญหา
-ประชุมปรึกษากรณีศึกษาทางการพยาบาล( Case Conference) โดยกำหนดหัวข้อประเด็นจริยธรรมที่เกี่ยวข้องกับการดูแลผู้ป่วยกรณีศึกษา
- การทำรายงานกรณีศึกษาผู้ป่วย( Case Study) โดยกำหนดหัวข้อรายงานให้มีประเด็นด้านจริยธรรมทางการพยาบาล และแนวทางการแก้ปัญหาหรือพัฒนาจริยธรรมทางการพยาบาล
- Active learning การจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมกระตุ้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากสถานการณ์จริง
- สอดแทรกในกระบวนการพยาบาล โดยระบุหลักจริยธรรมที่นำมาใช้ เช่น ในขั้นการประเมินสภาพผู้ป่วย การรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์หรือการตรวจร่างกาย ต้องคำนึงถึงผลประโยชน์ด้านของผู้ป่วย  ความ พร้อมและการยินยอมของผู้ป่วย มิใช่มุ่งเน้นแต่ผลประโยชน์ของนักศึกษาให้ได้ข้อมูลมาทำรายงานเพียงอย่าง เดียว ท่าทีและการใช้คำถามที่เหมาะสมคำนึงถึงความรู้สึกของผู้ป่วย
- ปฐมนิเทศให้นักศึกษาเข้าใจว่าต้องแสดงพฤติกรรมจริยธรรมเรื่องใดบ้าง เช่น การแต่งกาย กริยามารยาท ความรับผิดชอบ ความตรงต่อเวลา การแสดงท่าที การใช้คำพูด เป็นต้น
- การสอดแทรกด้านคุณธรรม จริยธรรมในการจัดการเรียนการสอนรายวิชา เช่น ให้นักศึกษา นำมาใช้พิจารณาการวางแผนการพยาบาลผู้ป่วยในความดูแล การทำกิจกรรมการพยาบาล การให้คำแนะนำการดูแลสุขภาพ  การ ทำรายงาน/ประชุมปรึกษาในผู้ป่วยที่เลือกศึกษา ให้สอดคล้องตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เช่น ในรายวิชาปฏิบัติการพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาสุขภาพจิต การพยาบาลครอบครัวและชุมชน
- การเป็นแบบอย่าง (Role model) ในการแสดงพฤติกรรมจริยธรรมและการพยาบาลแบบเอื้ออาทร เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์  คำนึงถึงหัวใจความเป็นมนุษย์ ของอาจารย์พยาบาล
     -  การประเมินผล  ให้ระบุวิธีการประเมินผลและเครื่องมือที่ใช้ประเมินผลไว้ในการออกแบบการสอน และในแผนการสอนรายบท  เช่น  การสอบวัดความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาวิชา  การสังเกตพฤติกรรมการแสดงออก  การใช้แบบประเมินพฤติกรรมด้านต่างๆ  การกำหนดรายละเอียดหัวข้อการประเมิน/ให้คะแนน  การใช้แบบประเมินการทำรายงาน การนำเสนอรายงาน แบบประเมินการประชุมปรึกษา แบบประเมินการปฏิบัติการพยาบาล แบบประเมินการเขียนสะท้อนคิด แบบประเมินเจตคติแบบประเมินการทำงานกลุ่ม  เป็นต้น