บันทึกผลการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
เรื่อง หลักการการจัดการเรียนการสอนโดยใช้Simulation Based Learning : SBL
ประจำปีการศึกษา 2558
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุพรรณบุรี
วันที่ 26 มกราคม 2558 เวลา 13.00 - 15.30 น.
รายนามผู้ร่วมเรียนรู้
1. | นางสาวศิริพร | ชุดเจือจีน | รองผู้อำนวยการกลุ่มยุทธศาสตร์และพัฒนาคุณภาพ |
2. | นางสุภาวดี | นพรุจจินดา | |
3. | นางเพ็ญพักตร์ | ลูกอินทร์ | |
4. | นางจารุวรรณ | สนองญาติ | |
5. | นางเนติยา | แจ่มทิม | |
6. | นางสาวอรุณี | สังขพานิต | |
7. | นางจินตนา | เพชรมณี | |
8. | นางสุนทรี | ขะชาตย์ | |
9. | นางสุดารัตน์ | วุฒิศักดิ์ไพศาล | |
10. | รอ.หญิงจรูญลักษณ์ | ป้องเจริญ | |
11. | นางจันทร์ฉาย | มณีวงษ์ | |
12. | นางยุคนธ์ | เมืองช้าง | |
13. | นางสาวศิริธิดา | ศรีพิทักษ์ | |
14. | นางปวิดา | โพธิ์ทอง | |
15. | นางสาวศริณธร | มังคะมณี | |
16. | นางสาวอุมากร | ใจยั่งยืน | |
17. | นางสาววาสนา | อูปป้อ | |
18. | นางสาวเรวดี | ศรีสุข | |
19. | นางสาวสินีพร | ยืนยง | |
20. | นางสาวดารินทร์ | พนาสันต์ | |
21. | นางสาวเรวดี | ศรีสุข | |
22. | นางสาวเพ็ญรุ่ง | วรรณดี | |
23. | นางขวัญฤทัย | พันธุ | |
24. | นางวิรงค์รอง | ชมภูมิ่ง | |
25. | นางสาวสุพัตรา | หน่ายสังขาร | |
26. | นางสาวเขมจิรา | ท้าวน้อย | |
27. | นางสาวสุพัตรา | จันทร์สุวรรณ | ผู้บันทึก |
28 | นางสาวจิราภรณ์ | รอดสถิตย์ | ผู้ช่วยบันทึก |
สรุปสาระการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การจัดการเรียนการสอนโดยใช้ Simulation Based Learning : SBL ของอาจารย์ในวิทยาลัย ได้มีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ถึงแนวคิดหลักการการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยใช้ Simulation Based Learning ซึ่งทำให้อาจารย์มีความเข้าใจมากขึ้น ซึ่งรูปแบบการสอนสถานการณ์จำลองเป็นรูปแบบการสอนที่จำเป็นต้องอาศัยทักษะประสบการณ์ความเข้าใจของผู้สอนเพื่อนำมาออกแบบกิจกรรมการสอนโดยสร้างสถานการณ์จำลองที่มีความสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเนื้อหาในการจัดกิจกรรมการสอน ซึ่งประกอบด้วย3 ขั้นตอนที่สำคัญได้แก่ การเตรียมการ การดำเนินการ การสรุปผล ซึ่งอาจารย์ต้องมีความเข้าใจเพื่อจัดการเรียนการสอนได้ตรงกับวัตถุประสงคฺของการเรียนรู้ในผู้เรียน โดยมีขั้นตอน ดังนี้
1. การเตรียมการ(Preparing process)
เป็นการเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ โดยอาจารย์ผู้สอนวิเคราะห์จากความต้องการจำเป็นพื้นฐาน คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้เรียนการเตรียมผู้สอน ผู้เรียน ทีมสนับสนุนตลอดจนการเตรียมสื่อวัสดุ/อุปกรณ์เครื่องมือ และเวชภัณฑ์ ให้สอดคล้องในการจัดการเรียนรู้ ดังนี้
การเตรียม สื่อวัสดุ/อุปกรณ์เครื่องมือ และเวชภัณฑ์
การจัดการเรียนรู้โดยสถานการณ์จำลอง จะต้องใช้เครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์และเวชภัณฑ์ให้สอดคล้องกับสถานการณ์จำลองที่กำหนด โดยเตรียมความพร้อม ดังนี้
1. หุ่นมนุษย์จำลอง เป็นหุ่นที่มีสมรรถนะสูงที่สามารถตั้งค่าต่าง ๆ ให้สอดคล้องกับสถานการณ์จำลองในแต่ละเรื่องได้
2. Computer, Internet และ Monitor เป็นเครื่องมือในการควบคุมหุ่นมนุษย์จำลองให้เป็นไปตามสถานการณ์จำลองที่กำหนด และจอ Monitor สำหรับการแสดงข้อมูลของหุ่นมนุษย์จำลอง เพื่อให้ผู้เรียนอ่าน แปลผลและวิเคราะห์ข้อมูลผู้ป่วย
3. อุปกรณ์ วัสดุและครุภัณฑ์ เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการประเมินสภาพและดูแลรักษาผู้ป่วย ดังนี้
- อุปกรณ์เปิดทางเดินหายใจ เช่นSuction, oropharyngeal airway, อุปกรณ์ใส่ท่อช่วยหายใจ อุปกรณ์ดูแลการหายใจ เช่น pulse oximeter O2,Pipeline,Mask, Ambu bag, ถังออกซิเจน อุปกรณ์ช่วยหายใจขั้นสูง
- อุปกรณ์ดูแลระบบไหลเวียนและกระตุ้นหัวใจ เช่น Set IV,สารน้ำ, Infusion pump,อุปกรณ์ห้ามเลือด, ดาม, Defibrillator EKG
- เครื่องมือตรวจอื่น ๆ เช่น Monitor, NIBP, Emergency,Cast,
- อุปกรณ์ยกและเคลื่อนย้าย และยึดตรึงที่เหมาะสมกับสถานการณ์จำลองที่กำหนดขึ้น
4. วัสดุและอุปกรณ์ทางการแพทย์อื่นๆ เช่นใช้ทำหัตถการต่าง ๆ ในการดูแลรักษาผู้ป่วย เช่น Syringe เข็ม Alcohol 70 % ขวดเก็บ Specimen ชุดสวนปัสสาวะ ชุดเจาะปวด ชุด ICD ชุดล้างท้อง เป็นต้น
5. เวชภัณฑ์ ประกอบด้วยยาต่างๆทั้งยากิน ฉีด พ่น ฯลฯ ซึ่งใช้ในการรักษาผู้ป่วยในแต่ละโรค
6. เวชระเบียนผู้ป่วย โดยจัดชุดเวชระเบียนผู้ป่วยให้ครบถ้วนตามแบบของโรงพยาบาลที่เป็นแหล่งฝึกหลักของวิทยาลัยนั้น ๆ
7. อุปกรณ์ เครื่องเขียน ควรจัดหาให้เพียงพอและเหมาะสมกับการใช้งาน เช่น ปากกาสีต่าง ๆ กระดาษ
การเตรียมผู้สอน ผู้เรียน และทีมผู้สนับสนุน ให้จัดการเรียนการสอนโดยใช้สถานการณ์จำลอง ให้มีบทบาทหน้าที่ให้เหมาะสม ดังรายละเอียดดังนี้
ผู้สอน (Facilitator)
ผู้สอน หมายถึง ผู้ที่ควบคุมสถานการณ์การฝึกปฏิบัติและเอื้อให้เกิดการเรียนรู้ของผู้เรียนในสถานการณ์จำลอง ดังนั้นผู้สอนควรมีความรู้ ประสบการณ์ ในศาสตร์สาขาที่จัดการเรียนการสอน และมีทักษะที่หลากหลาย เช่น ทักษะการจัดการ การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การสื่อสารเพื่อเอื้อให้ผู้เรียนมีทักษะและเจตคติที่ดีต่อการปฏิบัติการพยาบาลหรือการดูแลผู้ป่วย
ผู้สอนมีบทบาทพิจารณาวัตถุประสงค์การเรียนโดยผ่านการวิเคราะห์จากความต้องการจำเป็นพื้นฐาน เอกสารหลักสูตร สมรรถนะ คุณลักษณะที่พึงประสงค์ นำมาใช้ในการจัดกิจกรรมการสอน เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ในสถานการณ์ที่ใกล้เคียงกับความจริงโดยพิจารณาความสอดคล้องของหลักการและวัตถุประสงค์ให้มีความสัมพันธ์กันกำหนดสถานการณ์จำลองให้มีความเสมือนจริงให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการกำหนดหัวข้อ หรือเรื่องที่ต้องการศึกษา
- ออกแบบการจัดการเรียนรู้ด้วย SBL และวางแผนจัดตารางหมุนเวียนกิจกรรมของผู้เรียน
แต่ละกลุ่มให้ครอบคลุมวัตถุประสงค์
- เลือกใช้สถานการณ์จำลอง หรือสร้างสถานการณ์จำลองใหม่ให้มีความเสมือนจริงให้มาก
ที่สุดสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเนื้อหาการเรียนรู้
- เขียนข้อมูลในโปรแกรมควบคุมหุ่น
- เลือกหรือสร้างแบบประเมินผลการเรียนรู้
- ชี้แจง/อธิบายกระบวนการดำเนินการสอนแก่ผู้เรียน บทบาทหน้าที่ของผู้เรียน ได้แก่ ผู้
- ดำเนินสถานการณ์ในห้องเรียนสถานการณ์จำลองและผู้สังเกตการณ์
- บอกวัตถุประสงค์และหัวข้อการเรียนรู้ด้วยสถานการณ์จำลอง
- แนะนำหนังสือ หรือให้เอกสารประกอบการสอนที่นักศึกษาควรศึกษาล่วงหน้า (ถ้าจำเป็น)
ผู้เรียน (Student)
ผู้เรียนหมายถึง ผู้ที่ได้รับมอบหมายให้เข้าร่วมฝึกปฏิบัติในสถานการณ์จำลองซึ่งอาจเกิดจากการแบ่งกลุ่มการเรียนรู้เป็นกลุ่มย่อย เช่น เป็นผู้เรียนในสถานการณ์ โดยจะแสดงสถานการณ์จำลองตามที่ผู้สอนกำหนด เป็นผู้เรียนสังเกตการณ์โดยจะร่วมสังเกตการณ์ในการฝึกปฏิบัติของผู้เรียนในสถานการณ์ คอยสังเกตพฤติกรรมในขณะที่กลุ่มผู้ปฏิบัติและต้องไม่รบกวนการฝึกปฏิบัติในสถานการณ์นั้น
ผู้เรียนมีบทบาทศึกษาวัตถุประสงค์การเรียนรู้รายวิชาศึกษาค้นคว้าเนื้อหาตามหัวข้อที่จะเรียนล่วงหน้าแบ่งกลุ่มปฏิบัติหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย หรือสลับกลุ่ม ให้แสดงในสถานการณ์จำลองที่กำหนด
ปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ ที่ได้รับมอบหมายจากกลุ่มในการแสดงสถานการณ์จำลอง หรือเป็นผู้สังเกตการณ์โดยไม่รบกวนการแสดงสถานการณ์จำลองสะท้อนความคิดภายหลังการแสดงสถานการณ์จำลองทั้งในบทบาทผู้แสดงสถานการณ์จำลอง หรือผู้สังเกตการณ์
ทีมสนับสนุน (facilitator assistant)
ทีมสนับสนุน หมายถึงผู้ที่ช่วยผู้สอนในการจัดเตรียมสถานการณ์ วัสดุอุปกรณ์ สถานที่ในการฝึกปฏิบัติสถานการณ์จำลอง
ทีมสนับสนุนมีบทบาทจัดเตรียมและตกแต่งหุ่นจำลองให้เสมือนจริงมากที่สุด จัดสถานที่และสิ่งแวดล้อมให้เสมือนจริงมากที่สุดตามสถานการณ์ เช่น Ward, ICU, ERหรือสถานที่เกิดเหตุช่วยผู้สอนนำข้อมูลจากสถานการณ์จำลองลงโปรแกรมควบคุมหุ่นจัดเตรียมสื่อ วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ ให้สอดคล้องตามสถานการณ์ (Scenario)และมีความพร้อมใช้งาน
2. การดำเนินการสอน
เป็นกระบวนการที่ดำเนินสถานการณ์จำลองตามโครงสร้างหลักการที่กำหนด เปิดโอกาสให้ผู้เรียนเรียนรู้ ฝึกคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจแก้ไขปัญหา จากสถานการณ์จำลองที่กำหนดขึ้น ให้เกิดคุณลักษณะตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตร หรือรายวิชา หรือมีสมรรถนะตามที่หลักสูตรกำหนด หรือเป็นไปตามคุณลักษณะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21โดยมีการแบ่งการดำเนินการสอนเป็น 3 ขั้นตอน ดังนี้
ขั้นตอนการสอนโดยใช้สถานการณ์เสมือนจริง (Simulation delivery)
การสอนสถานการณ์จำลองเสมือนจริง ประกอบด้วย 3ขั้นตอน ดังนี้
1 ขั้นนำ (Pre – Brief)
เป็นขั้นตอนการเตรียมการผู้เรียนก่อนเข้าสู่สถานการณ์จำลอง ขั้นตอนนี้ใช้เวลาประมาณ 10-20 นาทีโดยผู้สอนและผู้เรียนมีบทบาท ดังนี้
ผู้สอน |
ผู้เรียนในสถานการณ์ |
1.บอกวัตถุประสงค์ในหัวข้อที่เรียนรู้ เช่น รายวิชาการพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาสุขภาพ ๓ นักศึกษาสามารถประเมินปัญหาและให้การพยาบาลได้ |
1. ศึกษาวัตถุประสงค์การเรียนรู้ |
2. ปฐมนิเทศสถานที่ วัสดุอุปกรณ์ การใช้อุปกรณ์ต่างๆ ภายในห้องการสื่อสารระหว่างผู้ป่วย ญาติ ทีมแพทย์ หรือ ทีมสหสาขาวิชาชีพ | 2. ศึกษาสถานที่ วัสดุอุปกรณ์ และสิ่งแวดล้อมในห้องเรียนสถานการณ์จำลอง |
3. แนะนำคุณสมบัติและข้อจำกัดของหุ่นจำลองเสมือนจริง สมาชิกในสถานการณ์จำลอง และทีมผู้สอน | 3. ศึกษาการทำงานของหุ่น และซักถามข้อสงสัย |
4.เน้นย้ำให้ผู้เรียนนำความรู้ที่ได้เรียนมาใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล/การดูแลผู้ป่วยการทำงานเป็นทีม และหน้าที่ที่ตนเองได้รับมอบหมาย โดยให้ตระหนักเสมอว่าขณะที่ให้การช่วยเหลือผู้ป่วยผู้เรียนมีบทบาทของพยาบาลวิชาชีพการเคารพหุ่นจำลองเสมือนเป็นผู้ป่วยจริง และผู้แสดงอื่นๆในบทบาทที่กำหนด เช่น ญาติผู้ป่วย แพทย์ และเพื่อนร่วมทีม โดยให้เคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ | |
5. ชี้แจงให้ผู้เรียนแบ่งบทบาทหน้าที่ต่างๆ ที่ได้รับมอบหมายในสถานการณ์จำลอง ข้อตกลงเบื้องต้น และการประเมินผล | 5.ผู้เรียนในสถานการณ์แบ่งบทบาทหน้าที่ตามบทบาทในสถานการณ์ เช่น หัวหน้าเวร หัวหน้าทีม สมาชิกทีม |
6.ให้ข้อมูลพื้นฐานของผู้ป่วยกับผู้เรียน |
6. ศึกษาสถานการณ์ |
2. ขั้นปฏิบัติตามสถานการณ์(Scenario running)
ขั้นตอนนี้ใช้เวลาในการดำเนินการประมาณ 20-30 นาที ผู้เรียนจะถูกแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ ผู้เรียนในสถานการณ์ และผู้เรียนสังเกตการณ์ โดยผู้เรียนและผู้สอนมีบทบาท ดังนี้
ผู้สอน | ผู้เรียนในสถานการณ์ | ผู้เรียนสังเกตการณ์ |
1. สังเกตและบันทึกพฤติกรรมผู้เรียนในสถานการณ์ | 1. ปฏิบัติตามบทบาทตามสถานการณ์จำลอง หรือกระบวนการให้การดูแลรักษาผู้ป่วย (เอกสารแนบในภาคผนวก) | 1. สังเกตและบันทึกพฤติกรรมผู้เรียนในสถานการณ์ |
2.ให้ข้อมูลเพิ่มเติมที่ผู้เรียนในสถานการณ์ต้องการตามความเหมาะสม เช่น ประวัติการเจ็บป่วย การรักษาเป็นต้น |
2.มีการสื่อสารด้วยวัจนภาษาหรืออวัจนภาษาและการทำงาน |
2. สังเกต บันทึก การสื่อสารของผู้เรียนในสถานการณ์ ต่อผู้ป่วย ญาติและทีมสุขภาพ ด้วยวัจนภาษาหรือ อวัจนภาษาด้วยการเคารพศักดิ์ศรีและหัวใจความเป็นมนุษย์ |
3.ปรับบทบาท/ข้อมูลตามสถานการณ์ที่เหมาะสมเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนให้มากขึ้น | 3. นำความรู้ของกระบวนการพยาบาล มาใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล การตัดสินใจ และการแก้ปัญหา การมีภาวะผู้นำและหัวหน้าทีม อย่างถูกต้อง เหมาะสม |
3. สังเกต บันทึกกระบวนการแก้ไขปัญหาและการตัดสินใจของทีมสุขภาพ |
4.กรณีผู้เรียนไม่สามารถดำเนินการแก้ไขปัญหาได้อย่างเหมาะสม (กรณีคุกคามต่อชีวิตผู้ป่วยหรือประเด็นสำคัญที่ผู้เรียนต้องรู้) ผู้สอนควรหยุดการดำเนินสถานการณ์ชั่วคราว (Time out) เพื่อเข้าไปชี้แนะถึงแนวทางในการให้การพยาบาลที่ถูกต้อง เช่น ผู้ป่วยที่หัวใจหยุดเต้นแต่ผู้เรียนยังไม่ดำเนินช่วยฟื้นคืนชีพ หรือทำไมถึงเปลี่ยนการให้ Oxygen cannula เป็น Oxygenmask หากผู้เรียนไม่สามารถบอกได้ ต้องเสริมความรู้ให้กับผู้เรียน และที่สำคัญควรไม่ให้ผู้เรียนรู้สึกผิด และหากสถานการณ์นั้นมีการตามแพทย์แล้วแพทย์ไม่มา พยาบาลควรใช้คำถามที่ชี้นำหรือให้ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา (Proactive) |
4. ปฏิบัติทักษะหรือกิจกรรมการพยาบาล/การดูแลผู้ป่วยตามสอดคล้องกับปัญหาที่พบในสถานการณ์จำลองอย่างถูกต้อง เหมาะสม โดยเคารพศักดิ์ศรีและคำนึงถึงหัวใจความเป็นมนุษย์ของผู้ป่วย และทีมการพยาบาล 5. ประเมินผลการพยาบาล หรือการให้การดูแลรักษา หรือมีการรายงานทางการแพทย์อย่างเหมาะสม |
4.สังเกตบันทึก พฤติกรรมทักษะปฏิบัติการพยาบาล/ดูแลช่วยเหลือตามบทบาทที่ได้รับมอบหมายเช่น Incharge nurse,Leader nurse, Medication nurse เป็นต้น |
5.กระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการตระหนักรู้ถึงอาการแสดงที่เปลี่ยนไปของผู้ป่วยในสถานการณ์ที่แย่ลง | 6. สะท้อนความคิดภายหลังการแสดงสถานการณ์จำลอง | 5. สะท้อนความคิดภายหลังการแสดงสถานการณ์จำลอง |
3. ขั้นสรุปการเรียนรู้ (Debrief)
ขั้นตอนนี้ใช้เวลาประมาณ 30-45นาที เป็นขั้นตอนที่ให้ผู้เรียนสะท้อนคิด (Gibb’s Model) และตระหนักถึงความสำคัญของวิธีการตัดสินใจแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น โดยเชื่อมโยงความรู้สู่การปฏิบัติในสถานการณ์จำลอง และสามารถประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์จริง
การประเมินการเรียนรู้(Debrief)มีหลายวิธี เช่น โมเดลของ Steinwachs, GAS, 5’S เป็นต้น ซึ่งแต่ละวิธีมีจุดเน้นหรือจุดเด่นที่แตกต่างกัน ผู้สอนควรพิจารณาเลือกใช้ให้เหมาะสม สอดคล้องกับวัตถุประสงค์การเรียนรู้ในครั้งนั้นๆ โดยให้เล่าประสบการณ์ในสถานการณ์ แสดงความรู้สึกต่อประสบการณ์ในสถานการณ์ที่เกิดขึ้นสะท้อนคิด
...........................................
(นางสาวสุพัตรา จันทร์สุวรรณ) ผู้บันทึก
.............................................
(นางสาวจิราภรณ์ รอดสถิตย์) ผู้ช่วยบันทึก